ارائه مدل تولید پایدار محصولات سبزیجاتی (مطالعه موردی سیب زمینی)

چکیده

یکی از مهم­ترین مباحث کلیدی در سطح اقتصاد جهان ، موضوع مدیریت تولید پایدار و کنترل ضایعات محصولات کشاورزی است. در این مطالعه سعی شده است با توجه به اهمیت اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی ضایعات محصول سیب­زمینی با تکیه بر مفاهیم و نظرات کشاورزان، کارشناسان و خبرگان این حوزه، تبیینی از مدیریت کاهش ضایعات سیب­زمینی و الگوی تولید پایدار آن در شهرستان بهار استان همدان ارائه شود. روش شناسی این پژوهش کیفی و در بحث روش از شیوه  تئوری بنیانی بهره گرفته شده است. با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته، عکس، فیلم، اسناد به جمع­آوری داده­ها پرداخته و روایی پژوهش نیز توسط کارشناسان کشاورزی مورد تأیید قرار گرفت. بیشترین میزان ضایعات تولیدی سیب­زمینی مربوط به مرحله برداشت و پس از برداشت می­باشد. همچنین عوامل مؤثر در بروز ضایعات سیب­زمینی در شهرستان بهار را می­توان در شش عامل عمده از جمله مسایل اقتصادی، بیولوژیکی و طبیعی، آموزشی و مهارتی، اجتماعی، سیاسی و فنی برشمرد. مشکلات و چالش­های اساسی ضایعات سیب­زمینی در شهرستان بهار شامل سه طبقه محوری بوده که بر بخش­های اقتصادی، اجتماعی و محیط­زیست اثرگذار است. نتایج نشان داد، آموزش مدیریت کاهش ضایعات سیب­زمینی مهم­ترین اولویت مشترک در تمامی مراحل تولید پایدار سیب­زمینی است، چراکه موجب تنوع فعالیت­ها، کاهش ریسک­های کشاورزی، ایجاد تقاضای جدید، ایجاد درآمد و رشد صنایع تبدیلی و ارزش افزوده و افزایش فرصت­های توسعه کشاورزی می­شود. دو مدل ساده و منطقی به عنوان چارچوب اصلی حل مسأله، ابتدا برای کشاورزان و سپس برای مدیران سازمان­ها، سیاستگذاران و برنامه­ریزان در مراحل مختلف اقداماتی را قبل، حین کشت، قبل از برداشت، پس از برداشت و بازاریابی تدوین و ارائه گردید.