برازش مدل پایدار توسعه مالی بانکها با تأکید بر هوش مصنوعی و تأمین مالی سبز
کلمات کلیدی:
توسعه مالی پایدار, بانکداری سبز, هوش مصنوعی, نوآوری مالی, مدیریت ریسک, تأمین مالی پایدار, شفافیت گزارشگریچکیده
هدف: هدف این پژوهش، طراحی، برازش و اعتبارسنجی یک مدل ساختاری برای تبیین توسعه مالی پایدار بانکها با تمرکز بر نقش هوش مصنوعی و تأمین مالی سبز است. روششناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی–تحلیلی و پیمایشی است. در مرحله نخست، بهمنظور شناسایی و سطحبندی متغیرها، از روش مدلسازی ساختاری–تفسیری (ISM) با مشارکت ۱۹ نفر از خبرگان صنعت بانکداری استفاده شد. در مرحله دوم، مدل استخراجشده با بهرهگیری از روش معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) و بر اساس دادههای گردآوریشده از ۳۱۷ نفر از کارشناسان بانکی مورد آزمون قرار گرفت. پایایی سازهها از طریق آلفای کرونباخ و پایایی مرکب و روایی سازهها از طریق روایی همگرا و واگرا ارزیابی شد. یافتهها: نتایج تحلیل PLS نشان داد تمامی بارهای عاملی گویهها بالاتر از 0.70 بوده و ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی مرکب کلیه سازهها بیش از 0.80 گزارش شد که بیانگر پایایی مطلوب ابزار است. شاخص روایی همگرا (AVE) برای تمامی متغیرها بزرگتر از 0.50 به دست آمد. بررسی همخطی چندگانه نشان داد مقادیر VIF در بازه 1.21 تا 2.87 قرار دارند که کمتر از حد آستانه 3 بوده و مشکل همخطی وجود ندارد. ضرایب مسیر بین متغیرهای کلیدی مدل از جمله هوش مصنوعی به مدیریت ریسک هوشمند (β≈0.41، t>6.00)، تأمین مالی سبز به سرمایهگذاری سبز پایدار (β≈0.46، t>7.00) و مدیریت ریسک هوشمند به توسعه مالی پایدار بانکها (β≈0.38، t>5.50) در سطح معناداری 0.001 تأیید شد. مقدار ضریب تعیین (R²) برای سازه توسعه مالی پایدار برابر با حدود 0.62 به دست آمد که نشاندهنده قدرت تبیین متوسط رو به قوی مدل است. نتیجهگیری: نتایج حاکی از آن است که هوش مصنوعی و تأمین مالی سبز، از طریق بهبود مدیریت ریسک، شفافیت گزارشگری و بهینهسازی تخصیص منابع، نقش تعیینکنندهای در تحقق توسعه مالی پایدار بانکها ایفا میکنند و مدل ارائهشده از توان تبیینی و اعتبار تجربی مناسبی برخوردار است.
دانلودها
مراجع
Abdollahikia, M., & Shayan, A. (2024). The Impact of Novel Approaches in Using Artificial Intelligence in Iran's Banking Industry: With a Focus on Bank Melli Iran. https://msjournal.ir/fa/paper.php?pid=419
Bron, M. (2025). Green Artificial Intelligence: Towards an Efficient, Sustainable, and Equitable Technology for Smart Cities and the Future The Seventh International Conference on Artificial Intelligence and Its Future Vision in Electrical, Computer, Mechanical, and Telecommunications Engineering, Mashhad. https://en.civilica.com/doc/2359546/
Hashemi Juybari, S. R. (2025). Investigating the Impact of Artificial Intelligence on the Learning and Professional Development of Generation Z Accountants in Private Banks Listed on the Tehran Stock Exchange. https://en.civilica.com/note/15056/
Jafari, M. R., & Lalbar, A. (2024). A Review of AI Opportunities in the Development of Green Accounting Systems The Third National Conference on Novel Approaches in Accounting, Auditing, and Finance, Aliabad. https://en.civilica.com/doc/2284890/
Khalafi, S., & Ashrafi, Z. (2025). The Impact of FinTech-Based Innovation on Green Innovation, Considering the Role of Green Financing and Green Human Resource Management in Financial Institutions Listed on the Tehran Stock Exchange. https://econrahbord.csr.ir/article_210675.html?lang=en
Maji, S. K., & Das, S. (2023). Impact of financial literacy and financial confidence on the savings behaviour of the farmers: the Indian scene. Agricultural Finance Review. https://www.researchgate.net/publication/376171349_Impact_of_financial_literacy_and_financial_confidence_on_the_savings_behaviour_of_the_farmers_the_Indian_scene
Milani, R., Negahdari, F., & Gharibi, H. (2025). Examining the Role and Position of Artificial Intelligence in the Legal Framework Governing Modern Banking The Fourth International Congress on Management, Economics, Humanities, and Business Development, https://en.civilica.com/doc/2391589/
Mistry, H. M. (2025). Utilizing generative AI for financial literacy. Journal of Computer Science and Technology Studies. https://www.researchgate.net/publication/392237406_Utilizing_Generative_AI_for_Financial_Literacy
Mohammadi, H., & Shamsollahi, J. (2023). The Impact of Artificial Intelligence in the Banking Industry The Seventh National Conference on New Horizons in Management, Economics, and Computer Science, Tehran. https://en.civilica.com/doc/2015072/
Pradhan, B., Kishore, K., & Gokhale, N. (2023). Social media influencers and consumer engagement: a review and future research agenda. International Journal of Consumer Studies, 47(6), 2106-2130. https://doi.org/10.1111/ijcs.12901
Prajapati, P. K., Mishra, A., & Singh, S. K. (2025). Analysing the effect of financial knowledge on the financial behaviour of university students in India. Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, CVI(1, Special Issue), 49-59. https://www.researchgate.net/publication/392093398_ANALYSING_THE_EFFECT_OF_FINANCIAL_KNOWLEDGE_ON_THE_FINANCIAL_BEHAVIOUR_OF_UNIVERSITY_STUDENTS_IN_INDIA
Saberian Jahromi, A. (2024). Investigating the Impact of Artificial Intelligence in the Banking Sector The Ninth International Conference on Industry-Oriented Studies in Management, Economics, and Accounting, Tehran. https://en.civilica.com/doc/2037732/
Samonte, M. J. C., & Ong, A. P. L. (2023). Analyzing the impact of artificial intelligence in the financial industry 2023 IEEE 15th International Conference on Humanoid, Nanotechnology, Information Technology, Communication and Control, Environment, and Management (HNICEM), IEEE.
Sharif, A., Yong, L., Siddik, A., Du, A., & Vigne, S. (2025). Harnessing artificial intelligence for enhanced environmental sustainability in China's banking sector: a mixed-methods approach. British Journal of Management. https://psycnet.apa.org/record/2025-79618-001
Sherene, A., & Subramanian, S. (2024). The Breed of Finfluencer: Catalysts in Shaping Investment Choices. European Economics Letters, 14(1), 1849-1856. https://doi.org/10.52783/eel.v14i1.1291
van Reijmersdal, E. A., & Hudders, L. (2023). Hoe word je miljonair in drie stappen? Een experimenteel onderzoek naar de persuasieve kracht van beleggingsadviezen door finfluencers. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 51(3), 284-302. https://doi.org/10.5117/TCW2023.3.004.REIJ
Vartiainen, T., Koskelainen, T., Scornavacca, E., & Kalmi, P. (2023). Financial literacy in the digital age - a research agenda. Journal of Consumer Affairs. https://doi.org/10.1111/joca.12510
Xiao, J. J., Mahapatra, M. S., & Meng, K. (2025). Artificial intelligence and consumer financial behavior: a systematic literature review and agenda for future research. Journal of Consumer Behavior. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/cb.2497
Xu, J., Wu, Y., Zhang, X., Yu, Y., Zhang, J., Zhang, M., & Li, H. (2023). The effect of internal quality integration on financial performance: the mediating role of product innovation. Journal of Manufacturing Technology Management. https://pure.qub.ac.uk/en/publications/the-effect-of-internal-quality-integration-on-financial-performan/
Yadegarjamshidi, B., & Sharghi, Z. (2024). The Role of Artificial Intelligence in the Quality of Online Banking Services The First Regional Congress on Current Topics in Intelligent Accounting, Auditing, Financial, and Tax Systems (Challenges and Opportunities), Tabriz. https://en.civilica.com/doc/2182339/
Yousefi, S., Pournejaf, M., & Hosseinabadi, L. (2025). Applications of Artificial Intelligence in the Digital Economy and Smart Banking: Examining Conceptual Models, Challenges, and Solutions The Fourth International Congress on Management, Economics, Humanities, and Business Development, https://civilica.com/doc/2391612
Ziemba, E. W., Duong, C. D., Ejdys, J., Gonzalez-Perez, M. A., Kazlauskaite, R., Korzynski, P., Mazurek, G., Paliszkiewicz, J., Stankevičienė, J., & Wach, K. (2024). Leveraging artificial intelligence to meet the sustainable development goals. Journal of Economics and Management, 46(1), 1-76. https://doi.org/10.22367/jem.2024.46.19
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Seyed Mehdi Rezaeizad, Roya Darabi, Ali Baghani (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
