شاخص‌های رفتاری و احساسات سرمایه‌گذاران در خصوص ریسک‌پذیری سبد سهام

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف ارائه شاخص‌های رفتاری و احساسات سرمایه‌گذاران در خصوص ریسک‌پذیری سبد سهام انجام شد.   روش‌شناسی: این تحقیق از پارادایم تفسیری و روش تحلیل مضمون استفاده کرده است. در مرحله کیفی، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند، 16 مصاحبه با سرمایه‌گذاران انجام شد تا اشباع نظری حاصل شود. داده‌های مصاحبه‌ها از طریق کدگذاری باز تحلیل شدند و شبکه‌ای از مضامین مرتبط با احساسات و واکنش‌های رفتاری سرمایه‌گذاران در قبال ریسک‌پذیری سبد سهام استخراج گردید. این مضامین در 46 مضمون پایه، 15 مضمون سازمان‌دهنده و 4 مضمون فراگیر شامل سوگیری‌های ادراکی، سوگیری‌های قضاوتی، سوگیری‌های احساسی (عاطفی) و عوامل فرهنگی دسته‌بندی شدند. در مرحله کمی برای اعتبارسنجی مدل کیفی، پرسشنامه‌ای بر اساس یافته‌های کیفی طراحی و توسط 256 نفر از کارشناسان و مدیران در حوزه بورس اوراق بهادار و اساتید دانشگاهی تکمیل شد. برای ارزیابی پایایی و روایی، آلفای کرونباخ و میانگین واریانس استخراج‌شده برای تمامی مؤلفه‌ها محاسبه شد که به ترتیب بالاتر از 0.7 و 0.5 بود و مقدار پایایی ترکیبی نیز از آستانه 0.7 بیشتر بود.   یافته‌ها: بر اساس یافته‌های کمی، اعتبار هر چهار مضمون فراگیر شامل سوگیری‌های ادراکی، قضاوتی، احساسی و عوامل فرهنگی تأیید شد. نتایج رتبه‌بندی مضامین فراگیر نشان داد که سوگیری قضاوتی، با میانگین امتیاز 5.13، ازلحاظ قابلیت وقوع و تأثیرگذاری، بالاترین رتبه را در بین شاخص‌ها داشت و به‌طور قابل‌توجهی بر احساسات و واکنش‌های رفتاری سرمایه‌گذاران در خصوص میزان ریسک‌پذیری سبد سهام تأثیر می‌گذارد. به همین ترتیب، سایر شاخص‌ها شامل سوگیری‌های ادراکی، عوامل فرهنگی و سوگیری‌های احساسی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.   نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که سوگیری‌های قضاوتی نسبت به سایر سوگیری‌ها نقش برجسته‌تری در شکل‌دهی احساسات و واکنش‌های رفتاری سرمایه‌گذاران در برابر ریسک‌پذیری سبد سهام ایفا می‌کند. این یافته‌ها می‌تواند به تحلیلگران و مدیران مالی در طراحی استراتژی‌های بهینه برای مدیریت رفتار سرمایه‌گذاران کمک کند.