مدل‌سازی ساختاری تفسیری پیشایندهای تفرقه‌انگیزی در سازمان‌های دولتی

چکیده

هدف: پویایی و پیچیدگی از ویژگی‌های مهم و بارز سازمان‌های امروزی هستند و بررسی عوامل موثر بر تفرقه‌انگیزی در آنها اهمیت زیادی دارد. در نتیجه، پژوهش حاضر با هدف مدل‌سازی ساختاری تفسیری پیشایندهای تفرقه‌انگیزی در سازمان‌های دولتی انجام شد. روش‌شناسی: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، مقطعی بود. جامعه پژوهش حاضر مدیران با سابقه بالا در سازمان‌های دولتی و خبرگان آشنا به حیطه پژوهش بودند که طبق اصل اشباع نظری تعداد 12 نفر از آنها با روش‌های نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار مطالعه حاضر مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با مدیران و خبرگان و تکمیل پرسشنامه ساخته‌شده بر اساس آنها توسط مدیران و خبرگان بود که شاخص‌های روانسنجی آن بررسی و تایید شد. داده‌ها با روش‌های تحلیل محتوا و مدل‌سازی ساختاری تفسیری در نرم‌افزار PLS تحلیل شدند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که پیشایندهای تفرقه‌انگیزی در سازمان‌های دولتی دارای 15 مفهوم اصلی در 4 مقوله ساختار تمرکزگرا (با چهار مفهوم شخصیت سودجو، پیچیدگی شدید، تمرکز قدرت و خط‌مشی‌ها و راهبردهای ناهمگون)، شخصیت پنهان‌کار (با سه مفهوم شخصیت فریب‌کار، بی‌قیدی نسبت به اعتقادها و ارزش‌ها و شخصیت چاپلوس)، مدیران و رهبران دورو (با چهار مفهوم مدیران جلسه‌ای، مدیران منفعل، اعتمادبه‌نفس نابخردانه و مدیران خودکامه) و فرهنگ سیاست‌زده (با چهار مفهوم بی‌عدالتی ادراک‌شده، مدیران غیرپاسخگو، مسئولیت‌گریزی و خویشاوندسالاری) بود. همچنین، مفاهیم شخصیت سودجو، شخصیت فریب‌کار، شخصیت چاپلوس، اعتمادبه‌نفس نابخردانه، مدیران خودکامه، بی‌عدالتی ادراک‌شده، مسئولیت‌گریزی و خویشاوندسالاری در سطح اول، مفاهیم پیچیدگی شدید، مدیران جلسه‌ای، مدیران منفعل و مدیران غیرپاسخگو در سطح دوم و مفاهیم تمرکز قدرت، خط‌مشی‌ها و راهبردهای ناهمگون و بی‌قیدی نسبت به اعتقادها و ارزش‌ها در سطح سوم قرار داشتند. در نهایت، مدل ساختاری تفسیری پیشایندهای تفرقه‌انگیزی در سازمان‌های دولتی ترسیم شد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، متخصصان و برنامه‌ریزان سازمانی می‌توانند از نتایج این مطالعه بهره‌برداری کرده و از مفاهیم و مقوله‌های شناسایی‌شده برای کاهش تفرقه‌انگیزی استفاده نمایند.